پیش‌گویی انجیل (قرآن)

---

قرآن بعثت عیسی مسیح (علیه‌السلام) را دنباله «ارسال رسل و انزال کتب» می‌داند و نام کتاب آسمانی او را به صراحت، انجیل خوانده و بر وحیانی بودن آن تأکید میورزد.

۱ - تطبیق نشانه‌های پیامبر

---

یهود و نصارا در تطبیق نشانه‌های پیامبر نوید داده شده در تورات و انجیل ، بر پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم تردید ندارند.
«الذین یتبعون الرسول النبی الامی الذی یجدونه مکتوبا عندهم فی التورلـة و الانجیل...»؛ همانها که از فرستاده ( خدا )، پیامبر «امّی» پیروی می‌کنند؛ پیامبری که صفاتش را، در تورات و انجیلی که نزدشان است، می‌یابند؛ آنها را به معروف دستور می‌دهد، و از منکر باز میدارد؛ اشیار پاکیزه را برای آنها حلال می‌شمرد، و ناپاکیها را تحریم می کند؛ و بارهای سنگین، و زنجیرهایی را که بر آنها بود، (از دوش و گردنشان) بر می‌دارد، پس کسانی که به او ایمان آوردند، و حمایت و یاریش کردند، و از نوری که با او نازل شده پیروی نمودند، آنان رستگارانند. (آن چه در تورات و انجیل آمده، نشانه‌های پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم است.ولی خداوند با جمله «یجدونه...» بیان می‌کند که اهل کتاب ، خود پیامبر را در تورات و انجیل می‌یابند. نکته، این است که تطبیق نشانه‌های موجود در تورات و انجیل بر پیامبر صلی الله علیه وآله، قطعی بوده و هیچ تردیدی برای آنان وجود نداشته است)

۲ - تفسیر آیه

---

این آیه در حقیقت، مکمل آیه گذشته درباره صفات کسانی است که مشمول رحمت واسعه پروردگار هستند، یعنی پس از ذکر صفات سه گانه تقوی و اداء زکات و ایمان به آیات پروردگار، در این آیه صفات دیگری به عنوان توضیح برای آنها ذکر می‌کند و آن پیروی از پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله است، زیرا ایمان به خدا از ایمان به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله و پیروی از مکتبش جدایی ناپذیر است، همچنین تقوا و زکات نیز بدون پیروی از رهبری او تکمیل نمی‌شود.
لذا می‌گوید: " کسانی مشمول این رحمت می‌شوند که از فرستاده پروردگار پیروی کنند" (الذین یتبعون الرسول).
سپس برای این رسول ، شش صفت علاوه بر مقام رسالت بیان می‌کند:
۱- او پیامبر خدا است (النبی).
نبی به کسی گفته می‌شود که پیام خدا را بیان می‌کند و به او، وحی نازل می‌شود- هر چند مامور به دعوت و تبلیغ نباشد- اما رسول کسی است که علاوه بر مقام نبوت، مامور به دعوت و تبلیغ به سوی آئین خدا و ایستادگی در این مسیر می‌باشد.
در حقیقت رسالت مقامی است بالاتر از نبوت ، بنا بر این در معنی رسالت، نبوت هم افتاده است، ولی چون آیه در مقام تشریح و توضیح و تفصیل پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله است، آن دو را مستقلا ذکر کرده. در واقع آنچه به طور سربسته در مفهوم رسول افتاده، به صورت مستقل و روشن به عنوان تجزیه و تحلیل صفات او ذکر شده است.
۲- پیامبری که درس نخوانده و از میان توده جمعیت برخاسته، از سرزمین مکه‌ام القری، کانون اصلی توحید طلوع کرده است (الامی).
درباره مفهوم" امی" که از ماده"‌ام" بمعنی مادر یا" امت" به معنی جمعیت گرفته شده است در میان مفسران گفتگو است، جمعی آن را به معنی درس نخوانده می‌دانند، یعنی به همان حالتی که از مادر متولد شده باقی مانده و مکتب استادی را ندیده است، و بعضی آن را به معنی کسی که از میان امت و توده مردم برخاسته، نه از میان اشراف، و مترفین و جباران، و بعضی به مناسبت اینکه مکه را"‌ام القری" می‌گویند این کلمه را مرادف" مکی" دانسته‌اند.
روایات اسلامی که در منابع مختلف حدیث وارد شده نیز بعضی آن را به معنی درس نخوانده و بعضی آن را به معنی مکی تفسیر کرده‌اند.
ولی هیچ مانعی ندارد که کلمه" امی" اشاره به هر سه مفهوم بوده باشد و بارها گفته‌ایم که استعمال یک لفظ در چند معنی، هیچگونه مانعی ندارد، و در ادبیات عرب شواهد فراوانی برای این موضوع وجود دارد. (درباره امی بودن پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله بعد از تکمیل تفسیر این آیه مشروحا بحث خواهیم کرد).
۳-" پیامبری که صفات و علامات و نشانه‌ها و دلائل حقانیت او را در کتب آسمانی پیشین ( تورات و انجیل ) مشاهده می‌کنند" (الذی یجدونه مکتوبا عندهم فی التوراة و الانجیل).
در زمینه وجود بشارات مختلف در کتب عهدین (تورات و انجیل) حتی تورات و انجیل تحریف یافته کنونی نیز پس از تکمیل تفسیر این آیه بحث جداگانه خواهیم داشت.
۴-" پیامبری که محتوای دعوت او با فرمان عقل کاملا سازگار است، به نیکیها و آنچه خرد آن را می‌شناسد و نزدش معروف است، دعوت می‌کند، و از بدیها و زشتیها و آنچه خرد ناشناس می‌شمرد، نهی می‌نماید" (یامرهم بالمعروف و ینهاهم عن المنکر).
۵- محتوای دعوت او با فطرت سلیم هم آهنگ است، " طیبات و آنچه را طبع سلیم می‌پسندد، برای آنها حلال می‌شمرد، و آنچه خبیث و تنفرآمیز می‌باشد بر آنها تحریم می‌کند" (و یحل لهم الطیبات و یحرم علیهم الخبائث).
۶- او بسان مدعیان دروغین نبوت و رسالت که هدفشان به زنجیر کشیدن توده‌های مردم و استعمار و استثمار آنها است، نیست، نه تنها بندی بر آنها نمی‌گذارد، بلکه" بارها را از دوش آنان برمی دارد، و غل و زنجیرهایی را که بر دست و پا و گردنشان سنگینی می‌کرد، می‌شکند (و یضع عنهم اصرهم و الاغلال التی کانت علیهم).
و چون این صفات ششگانه به ضمیمه مقام رسالت که مجموعا هفت صفت می‌شود، رویهمرفته نشانه روشن و دلیل آشکاری بر صدق دعوت او است اضافه می‌کند: " کسانی که به او ایمان بیاورند و مقامش را بزرگ بشمرند و او را در ابلاغ رسالتش یاری کنند، و از نور آشکاری که با او نازل شده یعنی قرآن مجید پیروی کنند، بدون شک چنین افرادی رستگارانند" (فالذین آمنوا به و عزروه و نصروه و اتبعوا النور الذی انزل معه اولئک هم المفلحون).
" عزروه" از ماده " تعزیر" به معنی حمایت و یاری کردن آمیخته با احترام و بزرگداشت است، و بعضی گفته‌اند که اصل آن به معنی، " منع و جلوگیری" است، اگر جلوگیری از دشمن باشد، مفهوم آن یاری کردن است، و اگر جلوگیری از گناه باشد، مفهوم آن مجازات و تنبیه است، و لذا به مجازاتهای خفیف تعزیر می‌گویند.
قابل توجه اینکه در آیه فوق به جای" انزل الیه"" انزل معه" (با او نازل گردید) آمده است، در حالی که می‌دانیم شخص پیامبر صنزولی از آسمان نداشت، ولی چون نبوت و رسالت او همراه قرآن از طرف خدا نازل شد، تعبیر به" معه" شده است.

۳ - پانویس

---